Fenologiczne pory roku

Fenologia jest to nauka o porach roku. Głównie wykorzystywana jest w rolnictwie, niemniej powinna być interesująca dla preppersów. 

Przedwiośnie - Wiosna fenologiczna rozpoczyna się przedwiośniem (zaraniem wiosny) w lutym lub marcu i trwa do początku lub połowy kwietnia. Rozpoczyna się wraz z pyleniem, czyli zakwitaniem leszczyny pospolitej (Corylus avellana), zwanej orzechem laskowym. Za jej początek uważa się rozpoczęcie procesów życiowych roślin.

Pierwiośnie - wczesna wiosna rozpoczyna się w przybliżeniu w pierwszej połowie kwietnia i trwa do połowy maja. Zwiastuje je kwitnienie pierwiosnki lekarskiej (Primula veris ) i rozwijanie się liści (listnienie) brzozy brodawkowatej (Betula pendula). Jest znacznie cieplej jak na przedwiośniu, lecz zdarzają się przymrozki.

Wiosna - pełnia wiosny przejawia się zazielenieniem lasu liściastego i trwa zwykle od około połowy maja do połowy czerwca. Rozpoczyna ją kwitnienie kasztanowca zwyczajnego (Aesculus hippocastanum). Na jej początku pogoda i warunki meteorologiczne podobne jak na końcu poprzedniej pory fenologicznej, lecz stopniowo jest coraz więcej dni słonecznych, mniej opadów i następuje wyraźny wzrost temperatury powietrza.

Wczesne lato jest okresem przejściowym pomiędzy wiosną a pełnią lata i trwa od pierwszej połowy do końca czerwca. Rozpoczyna je kwitnienie robinii akacjowej (Robinia pseudoacacia). Następuje dalszy wzrost temperatury powietrza. W tym okresie roku dni są najdłuższe a noce najkrótsze.

Lato - pełnia lata. Początek lata zwiastuje kwitnienie lipy drobnolistnej (tilia cordata). Jest to najcieplejsza pora roku, warunki atmosferyczne ustabilizowane, dzień nadal długi, ale powoli, niezauważalnie zaczyna ubywać dnia. Noce często duszne. Trwa zwykle od początku do końca lipca, czasem początku sierpnia i jest drugą po zaraniu wiosny najdłuższą porą roku.

Późne lato - Trwa od początku sierpnia do początku września. Nadal ciepłe dni, lecz następuje już charakterystyczne dla tej pory obniżanie się temperatury (szczególnie odczuwalne w nocy) i dalsze skracanie się pory dziennej.

Wczesna jesień - Jej początek zwiastuje dojrzewanie owoców kasztanowca (Aesculus hippocastanum) i masowe owocowanie czerwonej borówki brusznicy (Vaccinium vitis-idaea). Trwa od początku września do początku października.

Pełna jesień - (jesień, pełnia jesieni, złota jesień). Jest to piękny kolorystycznie okres roku nazywany w Polsce jako „polska złota jesień”. Początek jesieni właściwej rozpoczyna się wraz z zżółknięciem i opadaniem liści z licznych gatunków drzew. Rozpoczyna ją żółknięcie i opadanie liści brzozy brodawkowatej (Betula pendula). Trwa od początku do końca października. Dni stają się coraz krótsze. Dodatkowo pod koniec października następuje zmiana czasu z letniego na zimowy.

Późna jesień - Trwa cały listopad do czasu zatrzymania u roślin procesów wegetacyjnych spowodowanych istotnym obniżeniem się temperatury powietrza i rozpoczęciem się dłuższych mroźnych dni.

Przedzimek - Fenologiczna zima rozpoczyna się z chwilą nastania wyraźnych mrozów. Jest to okres spoczynku roślin, okres, w którym wegetacja roślin zamiera aż do całkowitego zatrzymania. Przedzimek trwa najczęściej od końca listopada do połowy grudnia. Ziemia nie jest trwale zamarznięta.

Pełnia zimy - Najczęściej zaczyna się w połowie grudnia a kończy się zwykle pod koniec lutego. W tym okresie grunt trwale jest zamarznięty.

Spodzimek - Czas trwałego zaniku okrywy śnieżnej i nabrzmiewania pąków wierzb (Salix). Rozpoczyna się najczęściej od końca lutego do początku przedwiośnia, które zaczyna się na przełomie lutego i marca, czasem dopiero w marcu.

nazwa okresu fenologicznego	obserwowane w jego trakcie zjawiska	orientacyjny okres	średnia liczba dni	temperatury (w ° C)
zaranie wiosny	kwitną: przebiśnieg, przylaszczka, pojawiają się bazie na wierzbach oraz pąki na modrzewiach.	01.03 - 10.04	40	-10 do +15
wczesna wiosna	kwitną: pierwiosnek, czeremcha, jabłoń.	11.04 - 20.05	40	-7 do +25
pełnia wiosny	kwitną: lilak, kasztanowiec, gwiazdnica.	21.05 - 10.06	20	-1 do +25
wczesne lato	kwitną: robinia akacjowa, poziomka, jarzębina, bez czarny.	11.06 - 30.06	20	-1 do +30
pełnia lata	kwitnie lipa, dojrzewają porzeczki i maliny.	01.07 - 31.07	30	+2 do +35
późne lato	dojrzewają wczesne jabłonie i  grusze, bez czarny i koralowy, jarzębiny i jeżyny.	01.08 - 05.09	35	+2 do +30
wczesna jesień	dojrzewają późniejsze jabłonie, grusze oraz śliwy, wykopki ziemniaków, sianie żyta,	06.09 - 05.10	30	-4 do +22
jesień	kwitną zimowity, żółkną liście lipy i klonu.	06.10 - 31.10	25	-6 do +18
późna jesień	opadanie liści z większości drzew.	01.11 - 20.11	20	-8 do +10
przedzimek	przejściowe i powierzchniowe zamarzanie gruntu.	21.11 - 08.12	20	-10 do +8
pełnia zimy	trwałe zamarznięcie gruntu.	09.12 -15.02	70	-35 do +5
spodzimek	zanika okrywa śnieżna, nabrzmiewają pąki wierzb.	16.02 - 28.02	12	-25 do +16

Rok standardowo dzielimy na dwa sezony:

Sezon wegetacyjny, z przeciętną temperaturą oscylującą powyżej 5°, trwający ok. 260 dni oraz sezon spoczynku roślin,  z przeciętnymi temperaturami poniżej 5°. Trwa on przeciętnie 105 dni.

Okres wegetacyjny z kolei obejmuje 3 pory roku:

wiosnę - trwającą około 100 dni,
lato - trwające około 85 dni, oraz
jesień - trwającą przeciętnie około 75 dni. 

Można jednak ten sam rok podzielić inaczej, właśnie w zależności od tego, co dzieje się w otaczającej nas przyrodzie. W świecie roślinnym i zwierzęcym. Wśród roślin dziko rosnących i uprawnych. W ten sposób wyróżniono 12 okresów fenologicznych, z ogrodniczego punktu widzenia szalenie przydatnych. Ponadto okresy te trzeba podzielić na produkcyjny – liczący ok. 190 dni od wczesnej wiosny do jesieni włącznie oraz konsumpcyjny – liczący ok 175-176 dni od późnej jesieni do zarania wiosny włącznie.